Hürriyyet hakkında

Hürriyetlerin en güzeli, kendi kendini dizginleyen şuurlu ve ahlâklı hürriyyettir. Hürriyyetlerin en çirkini, hürriyyet nâmına esâreti getirenidir. Birincisindeki şuuur, dünya hudutlarından öteye atlayabilen bir idrâk vuzûhuna erişebildiği için, ahlâklıdır, mes'uliyyetlidir ve kendi kendini dizginler. Bu tatlı esâretin zincirleri dahi hürriyyet halkalarından yapılmıştır.

İkinci hürriyyet anlayışı ise, toprağa yönelmiş geri anlayışların ve kısa vâ'deli aşağılık hesapların, dünya cenneti va'dederek cehennemi getiren esâretli hürriyyettir. Hürriyyet namına, hürriyyetin bu kurban edilişi, akan kanlarla, bu hürriyyet isimli esareti boğar. İnsan şahsiyyetinin kıymeti ve insan irâdesinin mes'uliyyeti, onun ilâhî nizâm çerçevesinde alabildiğine hür oluşudur.

Denebilir ki Allah, hürriyyet ve irâdenize ve onları kullanan şahsiyyetinize o kadar hürmetkârdır ki, bütün imkânları ve nice âlemleri önününüze sermiştir. Onlarda pervâz eden sizsiniz. Yer nasıl sizin içinse, kollarını açmış gökler, yalnızlıktan titreşen yıldızlar, size ışıktan âvazelerle hayrıkan güneşler ve görünmez te'sirleriyle, görünmeyen tarafınızdan sizi yakalamaya çalışarak, bağırlarına çağıran âlemler, hep hep sizin içindir.

Gösterilen yollar, verilen hayat düstürları ne kadar doğru olsa ve va'dedilen ufuklar ne kadar parlak olsa, insanın bunlara uyabilmesi, her şeyden evvel bir iktidâr mes'elesidir. Otomatik tekâmül batâetle seyreder. "Bu böyledir", "böyle olacaktır" diye de "böyle haret etmen lâzım" diye, bir insana kat'î hareket yolları göstermek, onun hakikaten iyiliğine de olsa, netîcenin güzelliğini azaltır. Ve hele şunu unutmayınız ki, netîcenin zararlı oluşunun mes'uliyyetini de taşırsınız. İnsan, mâdem ki başını sağa sola vura vura, düşe kalka hayat yolunda yürümeye sevk olunmuştur. Ona ışıklar tutar, hareketlerinde serbest bırakırsınız ki, elinden tutulan bir çocuk olmaktan kurtulsun, adımlarını kendisi hızlandırsın ve bir gün koşmaya, mesâfeler aşmaya alışabilsin...